Mijn partner heeft psychische problemen en is niet beschikbaar. Wat kan ik doen?
RelatieKwestie
“Mijn partner heeft psychische problemen en is niet beschikbaar. Wat kan ik doen?”
Lees hieronder de analyse van onze relatietherapeuten
Samadhi
relatietherapeut bij LiefdeInZicht
Hier is het eerst belangrijk om te kijken hoe lang deze relatie situatie duurt. Is je partner dagen, weken of maanden niet beschikbaar voor jou? Of nog langer? Als het een langere tijd duurt, dan kan het zijn dat je in een rollenpatroon bent beland. Kijk eerst naar de rol die jij speelt, waardoor deze situatie zo blijft.
De vraag op zich duidt erop dat je een stap wilt maken uit een gestagneerde situatie, die niet gericht is op een pro-life richting. Ergens besef je dat er door jouw partner niet tegemoet wordt gekomen aan voor jou wezenlijke behoeften. Dat kan zijn dat je het fijn zou vinden als hij/zij naar jou luistert, belangstelling toont voor jouw dagelijkse belevenissen, je aanraakt, jou op praktisch vlak ondersteunt, of dat je graag wilt praten over jullie wensen en ambities voor jullie leven.
Het is goed om bij jouzelf stil te staan en te ontdekken wat jij precies nodig hebt in de relatie met je partner. Wat houdt beschikbaar zijn voor jou in? Als je partner op geen enkele manier op jouw uitreikingen reageert omdat hij/zij daar geen ruimte voor heeft, dan kun je je afvragen wat maakt dat je bij deze persoon bent. Een antwoord als: “Ik hou gewoon van hem/haar” is hier niet realistisch en is een te romantisch uitgangspunt. Als jij jouzelf en jouw levenskwaliteit serieus neemt, vraagt dit om een diepere reflectie.
Je kunt er bewust bij stil staan waar jullie relatie over gaat: wat is jullie gezamenlijke visie? Wat je verder kunt doen is je partner vragen dat hij/zij hulp zoekt voor zijn/haar problemen. Als je partner te kampen heeft met psychische problemen, dan vraagt dat om afgestemde en passende professionele begeleiding voor hem of haar.
Je kunt daarnaast praktisch op een rij zetten wat de positieve kanten en negatieve kanten zijn van deze relatie voor jou. Hierbij stil staan en je afvragen of dit past bij het leven wat jij zou willen leven. En welke mogelijkheden en openingen zie je wel en zie je niet. Als je kiest om samen te zijn, brengt dit ook verantwoordelijkheid met zich mee. Bijvoorbeeld dat er voldoende wederkerigheid is naar elkaar toe en een zorgzame houding voor elkaars welzijn.
Kom je er niet uit, dan kun je overwegen om zelf hulp te zoeken bij een therapeut die thuis is op het gebied van omgaan met psychische problemen in een relatie.
“Love sees the other person”
Robin
relatietherapeut bij LiefdeInZicht
Een partner met persoonlijke problemen kan emotioneel en praktisch minder steun geven. Jij staat er dus meer alleen voor, ook als ouder. Er is ook meer negatieve energie in huis, zoals een kort lontje, angst, somberheid of passiviteit. En je partner verwacht misschien hulp, ruimte of aandacht van jou. Als dit alles langere tijd duurt en de verwachtingen zijn niet helder, dan raakt de relatie uit evenwicht en word jij ontevreden.
Het belangrijkste is: heeft je partner hulp? En heb jij voldoende hulp?
Hulp zoeken en toelaten is primair de verantwoordelijkheid van jouw partner. Net als andere (professionele) hulp te zoeken, als dat niet goed genoeg werkt. Jij kunt wel aanmoedigen, herinneren of ondersteunen, maar het is niet jouw taak en verantwoordelijkheid, tenzij je partner in een acute crisis zit en niet toerekeningsvatbaar is.
Het gaat erom een evenwicht te vinden tussen wat je partner nodig heeft en kan en dat wat jij nodig hebt en kunt geven. Voel je dat er ook voldoende oog is voor jouw gevoelens en behoeftes?
Mensen die psychisch uit evenwicht raken, komen vaak in regressie; ze vervallen in een rol die ze hadden als kind in hun gezin van herkomst. Vaak raakt een psychisch probleem aan oude gevoelens. De persoon grijpt dan terug op bekend overlevingsgedrag, zoals klagen, afwachten of vermijden.
Als partner loop je gevaar dat jij daarop ook in een rol klikt die jij hebt gezien in jouw gezin van herkomst. Bijvoorbeeld de oplosser, de begripvolle, de lijdzame of de dienaar. Je vergeet of overschat jezelf. Misschien zijn je bedoelingen wel goed, maar als je geen grenzen stelt, faciliteer jij een ongezonde slachtofferrol en aangeleerde hulpeloosheid (learned helplessnes). Jij wordt van partner hulpverlener of bemiddelaar. Of je gaat mee in de malaise. Zo ontstaat een ongezond-afhankelijke relatiedynamiek, die we co-dependency noemen. Deze zelf-opoffering vanuit schuld of angst is geen liefde maar afhankelijkheid. Liefde kan alleen bloeien in vrijheid en gelijkwaardigheid.
Het is juist belangrijk voor jou zelf, voor jouw partner en voor jullie kinderen dat jij beschikbaar en stabiel blijft. Uit onderzoek naar kinderen van ouders met een psychische ziekte of verslaving (zogenaamde KOPP-kinderen) blijkt dat de aanwezigheid van één gezonde ouder een beschermende factor is voor de ontwikkeling van het kind. Dit heeft daarom prioriteit.
Bij psychische problemen geldt hetzelfde advies als bij vliegtuigongevallen: zorg eerst voor je eigen zuurstofkapje en dan pas voor die van anderen. Zelfzorg betekent dat je genoeg aandacht blijft geven (en misschien meer dan normaal) aan jouw eigen voeding, beweging, slaap, plezier en contacten.
Grenzen stellen betekent ook dat je aan zelfbescherming zult moeten doen als jouw partner onvoldoende verantwoordelijkheid neemt. Je zult dan consequenties moeten stellen en uitvoeren, om te beschermen wat voor jou waardevol is. Dat is misschien niet makkelijk, maar wel gezond. Daarin staat het welzijn van jou zelf en jouw kinderen altijd voorop.
“Merged support means: to join others in their lostness. It is not a good deal for anyone.”
Sylvia
Sylvia Jansen (24) rondt haar studie Psychologie aan de Universiteit Twente af met een klinische Masterstage bij LiefdeInZicht. Zij is gespecialiseerd in positieve psychologie, cognitieve gedragstherapie en educatiepsychologie.
Het is heel lastig wanneer je partner kampt met psychische problemen. Het voelt alsof deze persoon niet bereikbaar is, en dat je de enige bent in de relatie die er moeite voor doet. Dit wekt logischerwijs een gevoel van onzekerheid of boosheid en een mate van onrust op. Wat je doet om met deze gevoelens om te gaan kan erg verschillend zijn.
Vaak reageren mensen op een van de volgende manieren:
Je wilt alles voor je partner oplossen. Je stapt in een reddersrol en gaat anticiperen op zijn/haar behoeften. Je neemt als het ware de verantwoordelijkheid voor de ander.
Je wordt (van binnen) boos en gaat verwijten gebruiken om te proberen om tot je partner door te dringen. Je wordt een aanklager.
Je zakt mee weg in hulpeloosheid en afhankelijkheid. Je ziet door de bomen het bos niet meer en je ziet het niet meer zitten. Je wordt mede-slachtoffer.
De ene reactie is niet beter dan de ander, en het lost alle drie eigenlijk het probleem niet op. Je komt in een negatieve dynamiek terecht waarin jij steeds harder je best gaat doen en je partner zich steeds verder terugtrekt of zijn of haar onvrede op jou uit. Op een gegeven moment merk je dat je nergens komt en dan komt er frustratie. Je partner wil geen externe hulp zoeken, of heeft nooit tijd voor jou. Jij, daar tegenover, verliest jouw levenslust en/of zelfstandigheid. Dit heeft gevolgen voor jullie relatie.
Om uit deze oneindige cirkelcommunicatie te komen kun je een paar dingen doen:
Neem afstand en geef het tijd
Pak een moment om uit de situatie te stappen en laat de emoties even zakken. Een nachtje erover slapen kan helpen om helderder naar de situatie te kijken.
Bedenk wat je wilt bereiken voor jezelf en in jullie relatie
Bepaal wat jij nodig hebt. Wil je meer communicatie? Heb je steun nodig? Wil je nadenken over de toekomst? Door dit van te voren te bedenken, wordt het makkelijker om dit duidelijk en zonder verwijten te communiceren.
Communiceer op een open en begripvolle manier
Bespreek waar jij behoefte aan hebt en verwoord je gevoelens en behoeftes, niet je verwijten. Zeg bijvoorbeeld: “Ik merk dat ik me vaak alleen voel in onze relatie en ik zou graag meer verbinding willen. Hoe kunnen we hier samen aan werken?” in plaats van: “Jij bent nooit emotioneel beschikbaar voor mij.”
Soms is het probleem te groot om alleen op te lossen, aarzel dan niet om externe hulp te zoeken. Als je partner psychische problemen heeft en hier geen hulp voor wil zoeken, probeer dan het gesprek aan te gaan en samen te kijken naar de mogelijkheden. Vergeet ook niet dat je zelf ook steun nodig hebt, bespreek het bijvoorbeeld met een therapeut of met een vriend of vriendin. Hierin is het belangrijk dat je grenzen voor jezelf stelt. Weten wat voor jouzelf te ver gaat en waar je in zou kunnen helpen is erg van belang. Onthoud dat jij er ook toe doet in deze relatie. Wat is één kleine stap die je vandaag kunt zetten om beter voor jezelf te zorgen?
Meer lezen?
Meer over partner die niet in relatietherapie wil.
Meer over pleasen in je relatie.
Meer over elkaars gebruiksaanwijzing kennen.
Meer over verschillen in behoefte om tijd samen te hebben.
Meer over ongelijkwaardige relaties.
Meer over hoe de chemie verdwijnt tussen partners.
Verder groeien in de liefde?
Wil jij vrijer leven, een fijne(re) relatie of gezond opvoeden? LiefdeInZicht maakt jou expert in liefdevol contact. Dat voorkomt emotionele schade door relatieproblemen.
Nieuw! Thuis werken aan je relatie?
Wil jij in jouw eigen tijd meer begrip, aantrekkingskracht en plezier? Onze online Groeimodules Vertrouwen, Conflict, Communicatie en Intimiteit komen in 2025 online. Wees er als eerste bij!
© 2025 www.liefdeinzicht.nl | partners in bloei