Mijn kind is steeds erg lastig. Wat kan ik doen om dat te stoppen?
RelatieKwestie
“Mijn kind is erg lastig. Wat kan ik doen om dat te stoppen?
Lees hieronder de tips van onze therapeuten
Samadhi
therapeut bij LiefdeInZicht
In jouw vraag ligt de nadruk op wat je kunt doen om het gedrag van je kind te stoppen. Daardoor lijkt het alsof je negatieve aandacht op je kind richt en je kind ziet als een lastig kind of probleem. Laten we de focus omdraaien door eerst te kijken wat ervoor zorgt dat jij jouw kind als lastig ervaart.
Je kind doet of zegt iets, en laat je iets zien wat bij jou gevoelens oproept die jij als lastig ervaart. Omdat het misschien moeilijk voor je is om deze gevoelens toe te laten en je niet goed weet wat je ermee moet, ervaar je jouw kind als erg lastig en wil je iets in het gedrag van je kind stoppen.
Vaak is het zo dat wanneer kinderen onrustig, opstandig, boos of jengelig zijn, ze iets nodig hebben waar ze (nog) geen woorden voor hebben. Deze woorden moeten ze van jou leren, omdat jij degene bent die het voorbeeld geeft. Je kind mag van jou verwachten dat jij de juiste aandacht en spiegeling biedt — op een manier die het kind kan begrijpen. En dat is per kind verschillend.
Wat je kunt doen, is eerst kort jouw aandacht naar jezelf richten en jouw eigen gevoelens erkennen. Bijvoorbeeld: “Ik raak van streek door het huilen of de driftbui van mijn kind, en dat overvraagt me. Daardoor voel ik frustratie, onmacht, sla ik dicht, of schaam ik me voor de omgeving. Daardoor kan ik niet goed rustig blijven.”
Deze lastige gevoelens moet je als ouder kunnen containen; je zult dus aan zelfregulatie moeten doen. Dat doe je door te dieper te ademen, zodat je even stoom kunt afblazen. Daardoor ontstaat er ruimte. Je wordt dan minder snel reactief.
Vervolgens is het belangrijk om je bewust te blijven dat dit jouw gevoelens en emoties zijn en dat je kind een ander (kleiner en jonger) mens is dan jij — iemand die afhankelijk is en iets van jou nodig heeft. Jij bent degene die het kind moet helpen reguleren door begrip te hebben voor zijn gevoelens en emoties, en tegelijkertijd bescherming te bieden. Jouw intentie moet dus bescherming zijn, niet een aanval op je kind of het beschamen door het te straffen. Dit geldt voor jonge kinderen, maar ook voor pubers. Het puberbrein is onvolgroeid en hoewel ze deels volwassen zijn, of aan het worden zijn, zijn het ook nog kinderen.
Als ouder ben jij in alle opzichten groter dan het kind. Niet in macht, maar in emotionele stevigheid. Jij kunt nadenken, situaties inschatten en het geheel overzien. Kinderen kunnen dat nog niet; pas rond hun negende jaar beginnen ze grotere verbanden te zien, en nog lang niet op het niveau van een volwassene. Het brein is pas volledig ontwikkeld als we 24 zijn. Daarom heeft je kind jou nodig om te leren omgaan met gevoelens, emoties, grenzen en het aangeven van behoeften. Het heeft daarvoor geen straf nodig, maar aanwezigheid.
Soms interpreteren ouders het gedrag van hun kind als provocatie, alsof het kind iets expres doet of opzettelijk tegenwerkt. De ouder betrekt het gedrag van het kind dan helemaal op zichzelf. Dit gebeurt vaak wanneer ouders zelf op die manier benaderd zijn toen ze kind waren. Door de emoties van het kind kunnen onverwerkte gevoelens van de ouder worden geraakt, waardoor oude verwondingen naar boven komen. Misschien moest jij zelf als kind rustig en braaf zijn, of onzichtbaar en niet tot ‘last’.
Sommige ouders reageren dan door te schreeuwen, het kind geen aandacht te geven, het te isoleren, te negeren, kleineren, overheersen of het in een bepaalde richting te dwingen. Ze doen precies wat hen werd als kind aangedaan. Niet omdat je een slecht persoon wilt zijn, maar omdat je geraakt bent en zelf niet goed hebt geleerd daarmee liefdevol om te gaan.
Door als ouder aandacht te besteden aan je eigen verwondingen — bijvoorbeeld via innerlijk kindwerk of andere vormen van therapie — kun je leren te onderscheiden wat bij jou hoort en wat bij je kind hoort. Hierdoor kun je je kind beter begeleiden en liefdevol en respectvol aanwezig blijven. Dit zorgt ervoor dat het contact en vertrouwen tussen jullie niet verstoord raakt, en dat je jouw kind niet langer als ‘lastig’ hoeft te zien.
In onze praktijk komen regelmatig ouders met deze vraag. Zij zijn bereid de heling eerst bij zichzelf te zoeken, zodat ze er beter voor hun kinderen kunnen zijn. Ze reageren daardoor milder, rustiger en duidelijker. Kinderen reageren vaak positief op de heling van hun ouder(s). Ze worden kalmer, denken meer mee en werken beter samen.
“Elk gedrag van het kind is ofwel een uiting van liefde ofwel een vraag om liefde.”
Robin
therapeut bij LiefdeInZicht
We horen in onze praktijk vaak van volwassenen: “Ik was een erg lastige puber.” Onze reactie is dan: “Lastige kinderen bestaan niet. Moeilijke ouders, of ouders in moeilijkheden, wel.”
Jouw kind gedraagt zich op een manier die jij lastig vindt. Het kan bijvoorbeeld eigengereid zijn, omdat het meer invloed wil — iets wat hoort bij een bepaalde leeftijd, zoals rond zes jaar, wanneer een kind autonomie ontdekt. Je opvoedstijl moet dan wat democratischer worden: het kind mag kiezen uit twee of drie opties die jij bepaalt. Als jij echter autoritair opvoedt, omdat je dat zo hebt geleerd, dan beland je sneller in machtsstrijd. Je vindt het moeilijk om om te gaan met onmacht wanneer dingen niet op jouw manier gaan. Of het is voor jou lastig om controle los te laten en te vertrouwen. Je probeert dan respect af te dwingen, terwijl respect juist verdiend wordt door een volwassen voorbeeld te geven.
Jouw kind kan door ‘zeuren’ ook laten zien dat het juist meer duidelijkheid en sturing nodig heeft. Misschien neem jij je plek als ouder niet in, omdat jij zelf vroeger strikt werd opgevoed en je kind nu juist “alle ruimte” wilt geven. Je hebt dan moeite met nee zeggen of gezonde grenzen stellen. Of je moest zelf al jong alles alleen doen, waardoor je vrijheid verwart met verwaarlozing. Je verwacht dan – net als jouw ouders deden – meer van het kind dan passend is bij de leeftijd.
Het kind is nooit kwaadaardig en altijd onschuldig. Een jong kind dat steeds speelgoed of eten van tafel smijt, doet dat niet omdat het stout is, maar omdat het zijn eigen invloed ontdekt. Elke reactie van papa of mama -ook irritatie- bevestigt dat deze nieuwe vaardigheid werkt. Er gaat een wereld open! Dat is geweldig en dus wil het kind verder experimenteren.
Een puber wil minder met zijn ouders te maken hebben. Niet uit ondankbaarheid, maar omdat hij of zij op weg naar zelfstandigheid een eigen netwerk moet gaan opbouwen. Daarom zijn leeftijdsgenoten belangrijker dan hun ‘gearriveerde’ ouders. Daarbij is het puberbrein in grote verbouwing. Ze worden gedreven door een cocktail van hormonen die voor onrust en verwarrende gevoelens en gedachten zorgen. Ze hebben veel slaap nodig, dus dat ze nog op tijd op school verschijnen, is al een hele prestatie!
Opvoeden gaat dus niet om gedrag stoppen, maar om begrijpen en vervolgens bijsturen door een beter alternatief te geven. Veel ouders communiceren vooral wat het kind niét moet doen (“Hou eens óp met …”). Beter is het aan te geven wat je wél wilt, en waarom. Benoem ook wat goed gaat en beloon dat: waardering is de olie van elke relatie. En onthoud dat liefde nooit in het geding komt, hoe groot de onenigheid ook is.
‘Gezeur’ of ‘strijd’ is altijd een signaal dat een behoefte niet is vervuld. De kunst is om dit signaal te zien, begrijpen, spiegelen en te ontmoeten. Emoties zijn als signaallampjes op een dashboard: ze geven aan dat iets mist en nodig is. Door te intimideren of straffen draai je het lampje uit. Dat werkt misschien op korte termijn, maar de behoefte blijft bestaan. Het kind wordt dan nog ‘lastiger’ of het doet wel gehoorzaam, maar zoekt ondergrondse oplossingen: geheimen, verslavingen of ongezond gedrag. Onvervulde behoeftes maken een kind bovendien vatbaar voor mensen die misbruik van hen willen maken.
Een ouder moet duidelijk zijn, maar ook vriendelijk blijven. Autoritaire opvoeders zijn emotioneel weinig toegankelijk. Tegenover zo’n machtige ‘onaantastbare’ ouder, durft een kind zijn kwetsbaarheid niet goed te delen, uit angst of schaamte. Als een kind of puber wordt gepest, gechanteerd (bijv. met naaktfoto’s) of terechtkomt in verslaving, criminaliteit, of psychische problemen of zelfmoordgedachten heeft, zal het jou minder snel zoeken voor emotionele steun. Het vertrouwen dat jij empathisch zal reageren ontbreekt dan. Aan de andere kant moet je ook richting geven en sturen naar oplossingen. Hoe ouder het kind, hoe meer het daarover kan meedenken en praten.
Lastige kinderen zijn vaak onzekere kinderen. Niet meer discipline is nodig, maar meer begrip, vertrouwen, begeleiding of grenzen. Dat is afhankelijk van leeftijd en van de aard van het kind. Ouders moeten zoeken wat werkt, door te proberen. Gooi het dus eens over een andere boeg: geef je kind meer ruimte of juist meer structuur en kijk hoe het daarop reageert. En kijk ook eens welk voorbeeld jij zelf geeft: kinderen doen namelijk wat jij doet, niet wat je zegt.
Gedoe met je kind is dus een afstemmingsprobleem. Dat is niet erg. Onzekerheid en overweldiging horen bij het ouderschap. Het is zoeken en ontdekken; learning on the job. Een goede ouder is niet foutloos, maar wel bereid om eigen gevoelens en beperkingen onder ogen te zien. Het is de taak van de volwassene om het kind te helpen zichzelf te begrijpen. Of zelf hulp te zoeken wanneer dat niet lukt.
Gezonde ouders willen hun kind zien en naar zichzelf kijken. Doe je dat als ouder niet, dan gaat het kind geloven dat het aan hem ligt, met een negatief zelfbeeld als gevolg. Het is gelukkig nooit te laat om een echte band met je kind te ontwikkelen, gebaseerd op vertrouwen in plaats van angst of afgedwongen loyaliteit. Liefde is immers een bloem die alleen in vrijheid kan bloeien.
Meer weten?
Meer over gezond ouderschap hier.
Meer over kinderen die naar één ouder toetrekken hier.
Meer over emotionele spiegeling hier.
Meer over verbindend communiceren hier.
Meer over goed omgaan met conflicten hier.
Meer over sterke complimenten geven hier.
Meer over sociale mediagebruik in je gezin.
Meer lezen
Het hele brein, het hele kind (Daniel Siegel)
Vandaag al meer rust en verbinding in je gezin?
Volg thuis de groeimodules van ons programma Bewust Liefhebben© en krijg alle eye-openers over verbinding, goed omgaan met conflicten en plezier maken. Of start met innerlijk kindwerk in onze praktijk of online.